Eski ABD Başkanı Donald Trump, son açıklamalarıyla transatlantik ilişkilerde yeni bir kriz yarattı. NATO üyelerine yönelik çıkışları ve Avrupa ile ticaret konusundaki sert söylemleri, hem Amerikan kamuoyunda hem de Avrupa başkentlerinde hayal kırıklığı yarattı. İşte yaşananlar ve yankıları…
Trump Amerika’yı da Avrupa’yı da Üzdü: NATO ve Ticaret Gerilimi Büyüyor
ABD’nin eski başkanı ve 2024 seçimlerinin önde gelen adayı Donald Trump, yaptığı yeni açıklamalarla hem kendi ülkesinde hem de Avrupa ülkelerinde büyük tepki topladı. Trump’ın NATO ile ilgili sözleri ve Avrupa Birliği’ni hedef alan ticaret politikası açıklamaları, transatlantik ilişkileri yeniden gerilimli bir sürece soktu.
Trump’ın sözleri özellikle NATO ülkelerinde “ABD’nin güvenilirliği sorgulanıyor mu?” sorusunu yeniden gündeme getirirken, Washington’daki birçok yetkili ve müttefik ülke liderleri gelişmeleri endişeyle takip ediyor.
Ne Dedi? Tartışma Yaratan Açıklamalar
Donald Trump, seçim kampanyası kapsamında yaptığı bir mitingde NATO hakkında şunları söyledi:
“Bazı NATO ülkeleri yükümlülüklerini yerine getirmiyor. Eğer tekrar başkan olursam, ödeme yapmayan ülkeleri savunmak zorunda değiliz. Rusya ne isterse yapabilir.”
Bu açıklama, NATO’nun 5. maddesi olan “bir üyeye saldırı, tüm üyelere saldırıdır” ilkesine doğrudan ters düştüğü gerekçesiyle büyük tepki topladı.
Bununla da sınırlı kalmayan Trump, Avrupa Birliği’ni kastederek:
“Amerika artık Avrupa’yı finanse etmek zorunda değil. Ticarette adil olmayan bir ilişki içindeyiz ve bu durum sona erecek.”
ifadelerini kullandı.
NATO Cephesi ve Müttefiklerden Gelen Tepkiler
Trump’ın sözleri, başta Almanya, Fransa ve Baltık ülkeleri olmak üzere birçok NATO müttefikinde “ABD’nin bağlılığına dair güven krizine” neden oldu.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg yaptığı açıklamada şu sözlerle karşılık verdi:
“NATO’nun dayanışma ilkesi tartışılamaz. Güvenlik ittifakı, ortak değerler üzerine kuruludur. Bir üye, diğerine sırt çeviremez.”
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock ise açıklamayı “sorumsuz ve tehlikeli” olarak nitelendirdi.
ABD’de Tepkiler: Cumhuriyetçiler Bile Endişeli
Trump’ın açıklamaları, yalnızca Avrupa’da değil, ABD içinde de tepkiyle karşılandı. Özellikle güvenlik çevrelerinde, NATO’dan uzaklaşmanın uzun vadede Çin ve Rusya karşısında ABD’nin küresel liderliğine zarar vereceği endişesi hakim.
ABD Senatosu’ndan bazı Cumhuriyetçi isimler dahi açıklamalara temkinli yaklaştı:
- Lindsey Graham: “NATO olmadan ABD daha güvende olmaz.”
- Mitt Romney: “Böyle açıklamalar, sadece Putin’i sevindirir.”
Beyaz Saray’dan ise resmi olarak “ABD NATO’ya bağlıdır” mesajı tekrarlandı.
Avrupa Birliği ve Ticaret Gerginliği
Trump, önceki başkanlık döneminde Avrupa ile ticaret ilişkilerine sık sık gümrük tarifeleri yoluyla müdahale etmişti. Şimdi yeniden benzer politikaları gündeme getirmesi, Alman ve Fransız otomotiv sektörlerinde kaygı yaratmış durumda.
AB Komisyonu yetkilileri, “Trump yeniden seçilirse, AB-ABD ekonomik ilişkileri zor bir döneme girebilir” görüşünde birleşiyor.
Ticaretteki potansiyel Trump etkisi:
- Otomobil ithalatına ek vergiler
- Avrupa’dan gelen teknolojik ürünlere kota
- Transatlantik ticaret anlaşmalarının iptali
- NATO harcamaları üzerinden ekonomik yaptırımlar
Uzmanlar Ne Diyor?
Siyaset bilimciler, Trump’ın bu söylemlerle seçmen nezdinde dış politika üzerinden “milli çıkar” vurgusu yapmayı hedeflediğini belirtiyor. Ancak aynı uzmanlar, bu söylemlerin uluslararası ilişkiler açısından büyük tahribat yaratabileceğini vurguluyor.
“Trump’ın söylemi seçmeni mobilize edebilir ama ABD’nin 70 yıllık müttefiklik anlayışına zarar veriyor.”
— Prof. Daniel Drezner, Tufts Üniversitesi
